آموزش تست و عیب‌یابی ترموستات هیتر برقی (آیا دمای شما واقعی است؟)
وقتی نمایشگر هیتر شما عدد ۲۲۰ را نشان می‌دهد، چگونه مطمئن شوید که دمای واقعی سطح نیز ۲۲۰ درجه است؟
اما **ترموستات (Thermostat)**، یعنی قطعه‌ای که وظیفه کنترل این دما را دارد، یک قطعه مصرفی است. به مرور زمان، بر اثر کارکرد زیاد، نوسانات برق یا ضربه‌های کارگاهی، دقت خود را از دست می‌دهد. این پدیده “رانش کالیبراسیون” (Calibration Drift) نام دارد.
نتیجه فاجعه‌بار است: شما فکر می‌کنید در حال جوشکاری در دمای ۲۲۰ درجه هستید، در حالی که دمای واقعی سطح هیتر شما ۱۹۰ درجه (ایجاد **جوش سرد** و شکننده) یا ۲۴۰ درجه (ایجاد **جوش سوخته** و تخریب پلیمر) است. در این مقاله، به شما آموزش می‌دهیم که چگونه **تست ترموستات هیتر برقی** را انجام دهید و از واقعی بودن دمای آن مطمئن شوید.
ترموستات و سنسور دما چگونه کار می‌کنند؟
ترموستات “مغز” و سنسور دما “چشم” سیستم هستند:
- سنسور دما (ترموکوپل): یک سنسور فلزی است که در داخل صفحه آلومینیومی (یا بسیار نزدیک به آن) کاشته شده و دمای واقعی را حس می‌کند.
- ترموستات (کنترلر): شما دمای مطلوب (Set Point) را روی آن تنظیم می‌کنید. ترموستات به طور مداوم دمای گزارش‌شده توسط سنسور را با دمای مطلوب شما مقایسه می‌کند.
• اگر دما پایین‌تر باشد ⬅️ به المنت فرمان “روشن شو” می‌دهد.
• اگر دما به حد مطلوب برسد ⬅️ به المنت فرمان “خاموش شو” می‌دهد.
عیب یابی ترموستات یعنی بررسی کنیم که آیا این “مغز” و “چشم” به درستی با هم کار می‌کنند و دچار خطا نشده‌اند؟
چگونه دمای واقعی هیتر را تست کنیم؟ (گام به گام)
برای این کار، شما به یک ابزار اندازه‌گیری دمای مرجع نیاز دارید.
هشدار در مورد ابزار اشتباه: دماسنج لیزری (IR) ارزان ❌
استفاده از دماسنج‌های لیزری (مادون قرمز) ارزان‌قیمت، برای این کار **توصیه نمی‌شود**. چرا؟ سطح براق پوشش تفلون، ضریب تابش (Emissivity) پایینی دارد و باعث می‌شود دماسنج‌های لیزری دما را با خطای بسیار زیاد (گاهی ۳۰ تا ۴۰ درجه کمتر از واقع) نشان دهند.
ابزار صحیح: دماسنج تماسی (Contact Thermometer) ✅
بهترین و دقیق‌ترین راه، استفاده از یک **دماسنج دیجیتال تماسی** (با سنسور ترموکوپل نوع K یا PT100) است. این دماسنج‌ها دما را از طریق تماس فیزیکی مستقیم اندازه‌گیری می‌کنند و تحت تأثیر براق بودن سطح قرار نمی‌گیرند.
مراحل تست:
- ۱. تنظیم هیتر: هیتر را روشن کرده و ترموستات آن را روی یک دمای مشخص (مثلاً ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد) تنظیم کنید.
- ۲. رسیدن به پایداری (Soak): حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه صبر کنید. هیتر باید به دمای تنظیم شده برسد و چراغ سیگنال آن شروع به خاموش و روشن شدن کند (یعنی به پایداری رسیده است).
- ۳. اندازه‌گیری دما: نوک سنسور دماسنج تماسی خود را روی مرکز صفحه داغ قرار دهید و چند ثانیه نگه دارید تا عدد ثابت شود. این عدد، **دمای واقعی** شماست.
- ۴. ثبت اختلاف: دمای نمایش داده شده روی دماسنج تماسی را با دمای تنظیم شده روی هیتر مقایسه کنید.
مثال: هیتر روی ۲۰۰ تنظیم شده، دماسنج تماسی ۱۹۱ را نشان می‌دهد. ⬅️ نتیجه: هیتر شما ۹ درجه خطا دارد (سردتر است). - ۵. تست یکنواختی (بسیار مهم): دما را در ۴ نقطه دیگر (نزدیک لبه‌ها و گوشه‌ها) نیز اندازه‌گیری کنید. دما در این نقاط نباید اختلاف فاحشی (بیش از ۵ تا ۱۰ درجه) با مرکز داشته باشد. (اگر اختلاف زیاد بود، به مقاله “علت داغ شدن غیر یکنواخت” مراجعه کنید).
عیب‌یابی نتایج تست (خرابی ترموستات)
۱. دما ثابت است، اما “خطا” دارد (مثلاً همیشه ۱۰ درجه سردتر است)
علت: این شایع‌ترین مشکل است. ترموستات “کالیبره” نیست. سنسور آن به مرور زمان دچار “رانش” (Drift) شده است.
راه حل: این دستگاه نیاز به **کالیبراسیون مجدد** دارد. در برخی مدل‌های آنالوگ، ممکن است یک پیچ تنظیم کالیبراسیون وجود داشته باشد، اما این کار باید توسط متخصص انجام شود.
۲. دما به شدت نوسان می‌کند (Hunting)
علت: شما دما را روی ۲۰۰ تنظیم کرده‌اید، اما دمای واقعی بین ۱۸۰ تا ۲۲۰ مدام بالا و پایین می‌رود (نوسان شدید).
راه حل: این نشانه قطعی **خرابی ترموستات هیتر** (کنترلر $PID$ یا رله) است. ترموستات دیگر نمی‌تواند دما را به درستی تثبیت کند و باید تعویض شود.
۳. دما به طور کامل از کنترل خارج شده (Overheating)
علت: شما دما را روی ۲۰۰ تنظیم می‌کنید، اما دما همچنان بالا می‌رود (۲۵۰، ۳۰۰،…) و هیتر خاموش نمی‌شود.
راه حل (خطرناک): فوراً دستگاه را از برق بکشید! ترموستات “گیر کرده” و رله آن یکسره شده است. این وضعیت باعث سوختن المنت و آتش‌سوزی می‌شود. ترموستات باید فوراً تعویض شود.
راه حل نهایی: کالیبراسیون حرفه‌ای 🧑🔧
تنظیم دمای هیتر یک کار آماتوری نیست. اگر تست شما خطایی بیش از ۵ تا ۱۰ درجه را نشان می‌دهد، به جای حدس و گمان در تنظیم دستی (مثلاً اگر ۱۰ درجه سرد است، هیتر را ۱۰ درجه بالاتر تنظیم کنم)، بهترین و ایمن‌ترین کار، ارسال هیتر برای **کالیبراسیون حرفه‌ای** است.
در مراکز تخصصی مانند گروه صنعتی سپهر البرز، تکنسین‌ها با استفاده از تجهیزات مرجع و دقیق، ترموستات شما را تنظیم کرده و “گواهی کالیبراسیون” صادر می‌کنند. این گواهی به شما و کارفرمایتان اطمینان می‌دهد که جوش‌های شما دقیقاً در دمای استاندارد انجام شده است.
جوش استاندارد، با دمای استاندارد شروع می‌شود. به اعداد روی نمایشگر خود اعتماد نکنید، آن‌ها را تست کنید! 🌡️
برای **کالیبراسیون هیتر برقی**، عیب‌یابی ترموستات و اطمینان از صحت دمای دستگاه خود، با واحد خدمات فنی گروه صنعتی سپهر البرز تماس بگیرید.