آموزش نصب سدل (Saddle): انشعاب‌گیری صحیح از خط لوله پلی اتیلن
چگونه بدون نیاز به برش خط اصلی، یک انشعاب جدید، ایمن و ۱۰۰٪ آب‌بند ایجاد کنیم؟
راه‌حل مدرن، مهندسی و بسیار کارآمد، استفاده از اتصالات انشعاب‌گیر یا سدل (Saddle) است. سدل، قطعه‌ای است که مانند زین اسب روی لوله اصلی سوار شده و به آن جوش می‌خورد و به شما اجازه می‌دهد تا بدون قطع کردن خط اصلی، یک انشعاب جدید ایجاد کنید. در این راهنما، به طور خاص بر روی **نصب سدل الکتروفیوژن (Tapping Tee)** تمرکز می‌کنیم که ایمن‌ترین و استانداردترین روش موجود است.
سدل الکتروفیوژن چیست و چگونه کار می‌کند؟
سدل الکتروفیوژن یک قطعه شگفت‌انگیز مهندسی است. این قطعه معمولاً از سه بخش اصلی تشکیل شده است:- پایه انحنادار: بخشی که دقیقاً روی انحنای لوله اصلی می‌نشیند و حاوی سیم‌پیچ الکتروفیوژن برای جوشکاری است.
- خروجی انشعاب: یک لوله عمودی برای اتصال به خط فرعی جدید.
- کاتر (Cutter) داخلی: یک مته یا کاتر سرخود که در داخل خروجی انشعاب قرار دارد و پس از جوشکاری، برای سوراخ کردن خط اصلی استفاده می‌شود.
فرآیند به این صورت است که ابتدا سدل روی لوله جوش می‌خورد، سپس از طریق کاتر داخلی، لوله اصلی (که می‌تواند همچنان تحت فشار باشد – Hot Tapping) سوراخ شده و جریان برقرار می‌گردد.
تجهیزات مورد نیاز
- دستگاه جوش الکتروفیوژن.
- سدل الکتروفیوژن متناسب با سایز لوله اصلی و انشعاب.
- اسکراپر مخصوص سدل (Saddle Scraper): این ابزار حیاتی است و با اسکراپر معمولی فرق دارد. این اسکراپر، ناحیه انحنادار روی لوله را می‌تراشد.
- گیره (Clamp) مخصوص سدل: برای ثابت نگه داشتن سدل روی لوله در حین جوش و خنک‌سازی.
- پد الکلی و ابزار برش (آچار مخصوص برای فعال کردن کاتر).
آموزش گام به گام نصب سدل الکتروفیوژن
گام ۱: آماده‌سازی لوله اصلی (مهم‌ترین مرحله)
- تعیین محل: محل دقیق نصب سدل را روی لوله اصلی مشخص کنید.
- تمیزکاری: سطح لوله را از هرگونه گل، چربی، رطوبت و آلودگی کاملاً پاک کنید.
- اسکراب کردن (Scraping): این حیاتی‌ترین مرحله برای انشعاب گیری لوله پلی اتیلن است. با استفاده از اسکراپر روتاری مخصوص سدل، ناحیه‌ای را که قرار است پایه سدل روی آن جوش بخورد، به طور کامل بتراشید تا لایه اکسیدی برداشته شود.
- هشدار: عدم اسکراب صحیح یا استفاده از سمباده، دلیل قطعی شکست جوش سدل است. سطح تراشیده شده باید یکدست و بدون لکه باشد.
- پاکسازی نهایی: سطح تراشیده شده را با پد الکلی تمیز کنید و از این لحظه به بعد، هرگز آن را با دست لمس نکنید.
گام ۲: نصب و محکم کردن سدل
- پایه سدل را دقیقاً روی مرکز ناحیه اسکراب شده قرار دهید.
- گیره مخصوص سدل را نصب کنید. این گیره‌ها معمولاً دارای دو بخش (بالا و پایین) هستند که لوله را در آغوش می‌گیرند و سدل را با فشار یکنواخت روی لوله می‌فشارند.
- پیچ‌های گیره را به صورت یکنواخت سفت کنید تا سدل کاملاً و بدون هیچ فاصله‌ای به لوله بچسبد. (فشار بیش از حد وارد نکنید، فقط تا حدی که فاصله از بین برود).
گام ۳: فرآیند جوش الکتروفیوژن
- کابل‌های دستگاه الکتروفیوژن را به ترمینال‌های روی سدل وصل کنید.
- بارکد روی سدل را اسکن کنید. دستگاه به طور خودکار زمان و ولتاژ جوش را تشخیص می‌دهد.
- دکمه شروع را بزنید و اجازه دهید فرآیند جوش کامل شود.
- زمان خنک‌سازی (Cooling): پس از اتمام جوش، به زمان خنک‌سازی درج شده روی اتصال (مثلاً ۴۵ دقیقه) به دقت توجه کنید. در تمام این مدت، گیره‌ها باید کاملاً بسته باقی بمانند.
گام ۴: انشعاب‌گیری (Tapping / Drilling)
این مرحله “جادوی” سدل‌های انشعاب‌گیر است و پس از خنک شدن کامل جوش انجام می‌شود.
- درپوش بالایی سدل را باز کنید تا به محور کاتر داخلی دسترسی پیدا کنید.
- آچار مخصوص (معمولاً آچار آلن یا بکس) را روی محور کاتر قرار دهید.
- آچار را در جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید. این کار کاتر را به سمت پایین هدایت می‌کند، پایه سدل و سپس دیواره لوله اصلی را سوراخ می‌کند. (ممکن است در لحظه سوراخ شدن لوله، تغییر ناگهانی در فشار آچار حس کنید).
- آنقدر ادامه دهید تا کاتر به انتهای مسیر خود برسد (به ایست کامل برسد).
- مهم: اکنون آچار را در “خلاف” جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا کاتر کاملاً به بالا بازگردد و در جایگاه اولیه خود قفل شود. کاترهای استاندارد طوری طراحی شده‌اند که قطعه بریده شده (Coupon) را با خود به بالا می‌آورند تا در مسیر جریان نیفتد.
- آچار را برداشته و درپوش بالایی سدل را محکم ببندید.
اکنون انشعاب شما برقرار است و جریان از خط اصلی وارد خط فرعی می‌شود.
اشتباهات رایج در نصب سدل
- عدم اسکراب کردن: فاجعه‌بارترین اشتباه که منجر به جدا شدن سدل تحت فشار می‌شود.
- اسکراب کردن با ابزار نامناسب: استفاده از سمباده یا اسکراپر دستی صاف، نمی‌تواند انحنای لوله را به درستی تمیز کند.
- عدم استفاده از گیره: بدون گیره، فشار یکنواخت اعمال نشده و جوش در برخی نقاط “سرد” خواهد شد.
- عجله در سوراخ‌کاری: سوراخ کردن لوله *قبل از* اتمام زمان خنک‌سازی، باعث شکست جوشِ هنوز نرم شده می‌شود.
انشعاب‌گیری ایمن و استاندارد، نیازمند اتصالات و ابزار دقیق است. گروه صنعتی سپهر البرز، تامین‌کننده کامل اتصالات انشعاب‌گیر (سدل) الکتروفیوژن و اسکراپرهای تخصصی.
برای دریافت مشاوره در مورد انشعاب‌گیری از خطوط موجود و انتخاب ابزار مناسب، با ما تماس بگیرید.