علت بیرون زدن مواد مذاب (Over-melting) در جوش الکتروفیوژن چیست؟

۱. علت اصلی: انرژی ورودی بیش از حد (Overheating) ⚡️

ساده‌ترین و مستقیم‌ترین علت، تزریق گرمای بیش از حد به اتصال است. سیم‌پیچ داخلی آنقدر داغ می‌شود که حجم پلاستیک مذاب، بسیار بیشتر از حد طراحی شده می‌گردد. این مذاب اضافی، راهی جز فرار از ضعیف‌ترین نقاط (لبه‌های اتصال) پیدا نمی‌کند.

این انرژی بیش از حد معمولاً به یکی از این ۳ دلیل رخ می‌دهد:

الف) خطای اپراتور (تنظیمات دستی اشتباه)

اپراتور به جای اسکن بارکد، تصمیم می‌گیرد پارامترها را به صورت “دستی” (Manual) وارد کند و به اشتباه، **زمان جوشکاری طولانی‌تری** یا ولتاژ بالاتری را تنظیم می‌کند. این کار، اتصال را به معنای واقعی کلمه “می‌پزد”.

✅ راه حل: همیشه از اسکنر بارکد استفاده کنید. حالت دستی فقط برای متخصصان در شرایط بسیار خاص است.

ب) اسکن بارکد اشتباه

ممکن است اپراتور به اشتباه بارکد یک اتصال بزرگتر (مثلاً سایز ۲۰۰) را برای جوشکاری یک اتصال کوچکتر (مثلاً سایز ۱۱۰) اسکن کند. دستگاه نیز پارامترهای جوش اتصال بزرگتر (که زمان بسیار طولانی‌تری دارد) را روی اتصال کوچک اعمال کرده و باعث ذوب کامل آن می‌شود.

ج) خرابی یا کالیبره نبودن دستگاه جوش

این مورد پنهان و بسیار خطرناک است. دستگاه شما کالیبره نیست. بارکد به درستی اسکن می‌شود و زمان ۱۲۰ ثانیه را نشان می‌دهد، اما دستگاه به دلیل نقص فنی، ۱۴۰ ثانیه جوش می‌زند یا ولتاژ بالاتری اعمال می‌کند. اپراتور متوجه این خطا نمی‌شود تا زمانی که مذاب را ببیند.

✅ راه حل: کالیبراسیون دوره‌ای (سالانه) دستگاه الکتروفیوژن برای جلوگیری از این مشکل “الزامی” است.

۲. علت پنهان: آماده‌سازی نادرست و آلودگی (Contamination) 💧

گاهی اوقات پارامترهای جوش کاملاً درست هستند، اما باز هم مذاب بیرون می‌زند. در این حالت، مقصر، یک **واکنش انفجاری کوچک** در داخل اتصال است که ناشی از آلودگی است.

مشکل چیست؟ فرآیند جوشکاری باید در محیطی کاملاً تمیز و خشک انجام شود. اگر ناحیه جوش (سطح اسکراب شده لوله یا داخل اتصال) آلوده به موارد زیر باشد:

• رطوبت یا آب (حتی یک قطره باران یا شبنم)
• گل و لای یا گرد و غبار
• چربی (اثر انگشت اپراتور روی سطح اسکراب شده)

نتیجه فاجعه‌بار: هنگامی که دمای جوش به بالای ۲۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، این آلودگی‌ها (به خصوص آب) فوراً به بخار (گاز) تبدیل می‌شوند. این انبساط حجمی ناگهانی، فشاری بسیار شدید در داخل ناحیه مذاب ایجاد می‌کند. این فشار، پلاستیک مذاب را به بیرون “پرتاب” کرده و باعث بیرون زدن آن از لبه‌ها می‌شود.

✅ راه حل: وسواس در آماده‌سازی!
۱. لوله باید **کاملاً اسکراب** شود (تا لایه اکسیدی حذف شود).
۲. سطح اسکراب شده و داخل اتصال باید **کاملاً با پد الکلی** تمیز و خشک شود.
۳. در هوای بارانی یا مرطوب، حتماً از **چادر جوشکاری** استفاده شود.

۳. علت مکانیکی: فاصله (Gap) بیش از حد یا عدم هم‌ترازی

مشکل چیست؟ فرآیند الکتروفیوژن طوری طراحی شده که در یک فاصله (Gap) بسیار کم و استاندارد بین لوله و اتصال کار کند. این فاصله کم، باعث محبوس شدن مذاب و ایجاد فشار همجوشی می‌شود.

اما اگر این فاصله بیش از حد باشد، مذاب به جای ایجاد فشار، صرفاً “فضای خالی” را پر می‌کند و در نهایت از لبه‌ها بیرون می‌زند.

این فاصله زیاد چرا ایجاد می‌شود؟

• لوله بیضی‌شکل (Out-of-Round): لوله (به خصوص سایز بزرگ) به دلیل حمل یا انبارداری نادرست، از حالت دایره کامل خارج شده است. وقتی وارد اتصال می‌شود، در برخی نقاط فاصله زیادی ایجاد می‌کند.
• عدم استفاده از گیره (Clamp): لوله به صورت کج یا نامیزان وارد اتصال شده است. در یک سمت فاصله صفر و در سمت دیگر فاصله زیاد است.
• استفاده از سایز اشتباه: تلاش برای جوش دادن لوله با سایز کمی کوچکتر از اتصال.

✅ راه حل:
• برای لوله‌های بیضی‌شکل، حتماً از **گیره‌های ریراندر (Re-Rounder)** قبل از جوشکاری استفاده کنید.
• **همیشه** از **گیره‌های هم‌تراز کننده (Alignment Clamps)** استفاده کنید تا لوله و اتصال در تمام طول فرآیند، کاملاً هم‌مرکز و ثابت باقی بمانند.

جوش بی‌نقص، نتیجه فرآیند بی‌نقص است. گروه صنعتی سپهر البرز، ارائه‌دهنده دستگاه‌های کالیبره و ابزارآلات آماده‌سازی (اسکراپر و کلمپ) برای جلوگیری از این خطای فاجعه‌بار.

برای دریافت مشاوره در مورد **عیب یابی جوش الکتروفیوژن** و جلوگیری از سوختن اتصالات، با واحد فنی ما تماس بگیرید. 👨‍🔧