اتصالات فاضلابی پلی اتیلن: تفاوت‌ها، استانداردها و روش نصب صحیح

۱. تفاوت‌های کلیدی: فشار داخلی در مقابل بار خارجی

بزرگترین تفاوت در نوع فشاری است که سیستم تحمل می‌کند:

الف) فشار کاری (PN) پایین‌تر

• اتصالات آبرسانی: برای تحمل فشار بالای آب (مثلاً PN 10 یا PN 16) طراحی شده‌اند. بنابراین دیواره ضخیمی دارند (مثلاً SDR 11 یا SDR 17).
• اتصالات فاضلابی: عمدتاً به صورت “ثقلی” (Gravity Flow) کار می‌کنند و فشار داخلی ندارند (یا فشار بسیار کمی دارند). بنابراین، معمولاً با فشارهای اسمی پایین‌تر (مانند PN 4 یا PN 6) و دیواره نازک‌تر (SDR بالاتر، مانند SDR 26 یا SDR 33) تولید می‌شوند.

ب) طراحی هیدرولیکی متفاوت (جلوگیری از انسداد)

• اتصالات آبرسانی: طراحی برای حداقل افت فشار (مانند زانویی‌های ۹۰ درجه تیز یا سه‌راهی‌های مساوی).
• اتصالات فاضلابی: طراحی برای **حداکثر سیالیت** و جلوگیری از انسداد توسط مواد جامد. به همین دلیل:
۱. **زانویی‌ها** معمولاً با شعاع بلندتر (Long Radius) یا به صورت دو زانویی ۴۵ درجه (به جای یک ۹۰ درجه تیز) ساخته می‌شوند.
۲. **انشعاب‌ها** اغلب به صورت سه‌راهی-وای (Tee-Wye) یا چهارراه ۴۵ درجه (Wye Branch) هستند تا جریان فرعی به آرامی و در جهت جریان اصلی وارد شود.
۳. اتصالات خاصی مانند **دریچه بازدید (Cleanout)** یا **سیفون (P-Trap)** دارند که در سیستم‌های آبرسانی رایج نیست.

۲. استانداردها: تمرکز بر “سفتی حلقوی” (Crush Resistance)

از آنجایی که اتصالات فاضلابی فشار داخلی بالایی ندارند، استاندارد آن‌ها به جای تحمل فشار، بر تحمل بارهای خارجی تمرکز دارد.

سفتی حلقوی (Ring Stiffness): این مهم‌ترین پارامتر **استاندارد اتصالات فاضلابی** است. این اتصالات باید بتوانند وزن خاک، بارهای ترافیکی (جاده) و فشارهای جانبی زمین را بدون تغییر شکل (بیضی شدن) یا شکستن تحمل کنند. به همین دلیل است که کیفیت مواد اولیه (ترجیحاً PE100) و طراحی مهندسی آن‌ها بسیار حیاتی است.

استانداردهایی مانند EN 12666 یا استانداردهای ملی مشابه، الزامات مربوط به سفتی حلقوی، مقاومت شیمیایی (در برابر گازهای فاضلابی مانند H2S) و ابعاد هیدرولیکی را مشخص می‌کنند.

۳. روش نصب صحیح اتصالات فاضلابی

روش اصلی اتصال، مشابه سیستم آبرسانی، **جوشکاری بات فیوژن (Butt Fusion)** است، اما با تفاوت‌های کلیدی:

الف) استفاده از دستگاه جوش فاضلابی (کارگاهی)

اغلب شبکه‌های فاضلاب (به خصوص در داخل ساختمان‌ها یا مجموعه‌های صنعتی) دارای پیچیدگی‌های زیادی هستند (تعداد زیادی زانو، سه‌راهی و انشعاب). به جای جوشکاری تک به تک این قطعات در داخل ترانشه (گودال)، از **دستگاه جوش فاضلابی** استفاده می‌شود.

• دستگاه جوش فاضلابی چیست؟ این یک دستگاه جوش بات فیوژن است که معمولاً به صورت رومیزی یا کارگاهی (Workshop Machine) طراحی شده است.
• مزیت آن: این دستگاه‌ها دقت بسیار بالایی در تنظیم زاویه (مثلاً برای جوش زدن زانویی ۴۵ درجه یا سه‌راهی) دارند و به اپراتور اجازه می‌دهند تا قطعات پیچیده را در یک محیط تمیز و کنترل‌شده (کارگاه) از پیش بسازد (Prefabricate) و سپس قطعه کامل شده را به محل پروژه منتقل کند.

ب) رعایت پارامترهای جوش متناسب با SDR

یک اشتباه مرگبار، استفاده از پارامترهای جوشکاری لوله‌های آبرسانی (مثلاً SDR 11) برای لوله‌های فاضلابی (مثلاً SDR 26) است.

• لوله‌های فاضلابی دیواره نازک‌تری دارند.
• آن‌ها به **زمان حرارت‌دهی کمتر** و **فشار جوشکاری کمتری** نیاز دارند.
• استفاده از پارامترهای لوله ضخیم، باعث “سوختن” اتصال، “ذوب شدن بیش از حد” و ایجاد گرده جوش داخلی غول‌پیکر (High Internal Bead) می‌شود که خود عامل اصلی انسداد در آینده خواهد بود.

راه حل: همیشه از جدول پارامترهای جوشکاری (زمان، فشار، دما) مختص SDR لوله فاضلابی خود استفاده کنید.

ج) استفاده از الکتروفیوژن

برای تعمیرات، اتصالات در فضاهای تنگ، یا اتصال به خطوط موجود، استفاده از اتصالات الکتروفیوژن فاضلابی (که آن‌ها هم برای فشارهای پایین طراحی شده‌اند) یک گزینه عالی و استاندارد است.

سیستم فاضلابی، نیازمند اتصالات تخصصی فاضلابی است. گروه صنعتی سپهر البرز، تولیدکننده و ارائه‌دهنده کامل‌ترین سبد اتصالات فاضلابی پلی اتیلن و دستگاه‌های جوش کارگاهی.

برای دریافت مشاوره در خصوص طراحی سیستم فاضلابی و انتخاب اتصالات با طراحی هیدرولیکی بهینه، با ما تماس بگیرید. 🌊